فرش های قدیمی

معرفی فرش پازیریک

در نگارخانه دهقانی فرش های قدیمی و ماندگار و مهم معرفی شده و تصاویری از آن ها به نمایش گذاشته شده است.

Pazyrik carpet

فرش پازیریک قدیمی ترین نمونه فرش گره دار در جهان است و در موزه دولتی هرمیتاژ در سنت پترزبورگ روسیه نگهداری می شود. این فرش که در حدود 400 سال قبل از میلاد از پشم جدید ساخته شده است ، یکی از هیجان انگیزترین نمونه های صنایع دستی آسیای مرکزی از عصر آهن است.

قالیچه پازیریک در سال 1949 در دره خشک Bolshoy Ulagan در کوه های آلتای در قزاقستان همراه با دیگر اشیاء باستانی مشهوری مانند گلدان چوبی، مومیایی دوید و نقش اسب سواری به همراه آثاری دیگر در یک گور یخ‌زدهٔ یکی از فرمانروایان سکایی پیدا شد. 

این فرش توسط سرگئی رودنکو از باستانشناسان معروف روس، در مقبره یک شاهزاده سکایی در دره پازیریک سیبری کشف شد . رودنکو معتقد بود که فرشی که او کشف کرد بخشی از امپراتوری هخامنشی است، اما هنوز تاریخچه دقیق این فرش مشخص نشده و در پرده ای از ابهام قرار دارد.

فرش پازیریک | فرش های قدیمی در نگارخانه دهقانی
فرش های قدیمی در نگارخانه دهقانی - فرش پازیریک

مشخصات ظاهری فرش پازیریک

مشخصات مهم فرش پازیریک که قدیمی ترین فرش دستبافت که تا کنون کشف شده است به شرح زیر است:

  • ابعاد: 1.98 متر در 1.89 متر و تقریباً مربع شکل است.
  • جنس: پشم.
  • نوع گره: گره ترکی یا متقارن.
  • تعداد گره: حدود 3600 گره در هر دسی متر مربع.
  • رنگ: قرمز که از ریشه های گل رز و آلومینیوم به دست می آید.
  • نقوش و طرح فرش: شامل تصویر سوارکاران، آهوهای در حال چرا کردن و جانوران افسانه‌ای با سر عقاب و بدن شیر است و حاشیه‌ای گل‌دار دارد.
  • قدمت: ۴۰۰ سال قبل از میلاد.
  • محل کشف: پازیریک (محل دفن سکایی ها در دره رودخانه بولشوی اولاگان در قزاقستان).
  • زمان کشف: سال ۱۹۴۹.
  • کاشف: سرگئی رودنکو از باستانشناسان معروف روس
  • محل نگهداری: موزه دولتی هرمیتاژ در سن پترزبورگ روسیه.
بخشی از طرح استفاده شده در فرش pazyryk
نگارخانه دهقانی: بخشی از طرح استفاده شده در فرش pazyryk

گوشه ای از رمز و راز پازیریک

کنکاش دانشمندان و کارشناسان پس از چند دهه بررسی این فرش قدیمی بخش از رازهای این فرش را برملا کرد.

بررسی توسط میکروسکوپ اشعه ایکس

محققان از جمله پروفسور دکتر کارل مبلینگر و پروفسور دکتر راینر فینک از موسسه فیزیولوژی و پاتوفیزیولوژی در FAU، و دکتر آندریاس اسپات با تخصص میکروسکوپ اشعه ایکس به برسی این فرش ارزشمند پرداختند و نتایجی به این شرح حال شد:

روش رنگ آمیزی فرش که درخشش خاصی به آن داده است، به جهت تخمیر پشم گوسفند قبل از رنگ‌آمیزی ایجاد شده است.

طی تجزیه و تحلیل الیاف قرمز فرش مشخص شده از رنگدانه "Turkey red" که درآسیای مرکزی و خاور دور مرسوم بوده استفاده شده است.

نوع رنگ از ترکیب ریشه های گل رز و آلومینیوم به دست آمده است.

موزه فرش های قدیمی - طرح فرش پازیریک
نگارخانه دهقانی: موزه دولتی هرمیتاژ – نمایشگاه فرش پازیریک / سن پترزبورگ روسیه

هویت تاریخی فرش PAZYRYK 

نظر سرگی رودنکو کاشف فرش: او براساس ساختار فرش و نگاره‌های آن و شباهت زیاد به نقش برجسته‌های تخت جمشید گمان داشت از فرش هایی است که در بنای تخت جمشید استفاده می شده و در نتیجه از محصولات ایرانیان در دوره هخمانشیان و یا اشکانیان است.

برخی دیگر از پژوهشگران: پازیریک را به مادها و پارت‌ها نسبت می‌دهند.

نظریه اکثر پژوهشگران: این دانشمندان این فرش را متعلق به همان مکان کشف شده و متعلق به سکایی‌ها می دانند. چرا که نقوش آن با فرهنگ سکایی ها شباهت داشته و هم اینکه سکایی ها دامدار بودند و احتمال آنکه با پشم گوسفندان خود به فرش بافی پرداخته اند دور از ذهن نیست.

جنی هاسکو: این پژوهشگر به سکایی بودن فرش باور دارد، ولی احتمال اینکه در سایر مناطق بافته شده و به مقبره محل کشف منتقل شده باشد را نیز رد نمی کند.

جیمز اوپی: فرش‌شناس مشهور نیز فرش پازیریک را کار عشایر بیابانگرد سکایی دانسته‌است.

فرش شناسان ایرانی: بسیاری از کارشناسان و باستانشناسان ایرانی معتقد هستند، این فرش کار هنرمندان ایرانی و هدیه‌ای به پادشاه سکایی بوده‌است.

باز تولید پازیریک

بسیاری از هنرمندان عرضه فرش علاقه به بازتولید فرش های قدیمی دارند و این متعلق به تنها ایران نیست. نمونه ای از این فرش در موزه فرش ایران نیز به نمایش گذاشته شده است. 

نمونه فرش پازیریک بافت تبریز
نگارخانه دهقانی: نمونه فرش پازیریک بافت تبریز

در باره نویسنده

Dehghani Gallery manager2

علی دهقانی

فعال هنر فرش با بیش از ۵۰ سال کار و تجربه در زمینه تولید، فروش و صادرات فرش دستبافت ایرانی و مدیر گالری فرش دهقانی. اعتقاد دارم هنر قالیبافی یک مهارت و یک هنر اصیل و ماندگار است.
Dehghani Ali
منابع

فرش پازیریک - ویکی پدیا